อำเภอเมืองนครปฐม
อำเภอ
พิกัดภูมิศาสตร์: 13°49′11″N 100°3′57″E
อักษรไทย	อำเภอเมืองนครปฐม
อักษรโรมัน	Amphoe Mueang Nakhon Pathom
จังหวัด	นครปฐม
พื้นที่
• ทั้งหมด	417.44 ตร.กม. (161.17 ตร.ไมล์)
ประชากร (2561)
• ทั้งหมด	280,695
• ความหนาแน่น	672.41 คน/ตร.กม. (1,741.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	73000
รหัสภูมิศาสตร์	7301
ที่อยู่ ที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเมืองนครปฐม เลขที่ 30 ถนนเทศา ตำบลพระปฐมเจดีย์ อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม 73000
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

อำเภอเมืองนครปฐม เป็นอำเภอศูนย์กลางของจังหวัดนครปฐม เดิมชื่อ อำเภอพระปฐมเจดีย์ ต่อมาในปี พ.ศ. 2456 จึงได้เปลี่ยนชื่อมาเป็นอำเภอเมืองนครปฐม^[1]

ที่ตั้งและอาณาเขต[แก้]

อำเภอเมืองนครปฐมตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง เรียงตามเข็มนาฬิกา ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอกำแพงแสนและอำเภอดอนตูม
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอนครชัยศรี
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอสามพราน และอำเภอบางแพ (จังหวัดราชบุรี)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอโพธารามและอำเภอบ้านโป่ง (จังหวัดราชบุรี)

ประวัติศาสตร์[แก้]

• อำเภอเมืองนครปฐมแต่เดิมมีชื่อเรียกว่า อำเภอพระปฐมเจดีย์
• วันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2454 ประกาศใช้พระราชบัญญัติศุขาภิบาล ในตำบลนครปฐม ตำบลพระปฐม ตำบลห้วยจรเข้ ตำบลบ่อพลับ ตำบลสนามจันทร์ ท้องที่อำเภอพระปฐมเจดีย์ มณฑลนครไชยศรี^[2]
• วันที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2456 ได้มีพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนชื่ออำเภอเป็น อำเภอเมืองนครปฐม
• วันที่ 10 ธันวาคม 2478 จัดตั้งเทศบาลเมืองนครปฐม ในพื้นที่ตำบลพระปฐมเจดีย์^[3]
• วันที่ 17 กุมภาพันธ์ 2490 มีการโอนพื้นที่บ้านตากแดด หมู่ที่ 10 ตำบลบางแขม (ในขณะนั้น) ไปขึ้นกับตำบลดอนยายหอม โดยกำหนดเป็นหมู่ที่ 15 (ในขณะนั้น)^[4]
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลถนนขาด แยกออกจากตำบลดอนยายหอม ตั้งตำบลมาบแค แยกออกจากตำบลตาก้อง ตั้งตำบลบ่อพลับ แยกออกจากตำบลนครปฐม ตั้งตำบลวังเย็น แยกออกจากตำบลหนองดินแดง ตั้งตำบลลำพยา แยกออกจากตำบลโพรงมะเดื่อ ตั้งตำบลธรรมศาลา แยกออกจากตำบลพระประโทน ตั้งตำบลหนองปากโลง แยกออกจากตำบลวังตะกู ตั้งตำบลห้วยจรเข้ แยกออกจากตำบลสนามจันทร์ ตั้งตำบลทุ่งน้อย แยกออกจากตำบลสามควายเผือก ตั้งตำบลสวนป่าน แยกออกจากตำบลสระกะเทียม^[5]
• วันที่ 29 พฤศจิกายน 2490 ได้โอนพื้นที่บางหมู่บ้านของตำบลธรรมศาลา ไปรวมกับตำบลพระประโทน และโอนบางหมู่บ้านของตำบลพระประโทนไปรวมกับตำบลธรรมศาลา^[6]
• วันที่ 16 พฤศจิกายน 2501 ตั้งตำบลหนองงูเหลือม แยกออกจากตำบลทัพหลวง^[7]
• วันที่ 28 มีนาคม 2506 จัดตั้งสุขาภิบาลธรรมศาลาในท้องที่บางส่วนของตำบลธรรมศาลา^[8]
• วันที่ 2 สิงหาคม 2508 จัดตั้งสุขาภิบาลโพรงมะเดื่อในท้องที่บางส่วนของตำบลโพรงมะเดื่อและบางส่วนของตำบลหนองดินแดง^[9]
• วันที่ 28 กันยายน 2515 จัดตั้งสุขาภิบาลดอนยายหอมในท้องที่บางส่วนของตำบลดอนยายหอม^[10]
• วันที่ 21 กันยายน 2524 โอนพื้นที่หมู่ที่ 10 บ้านหนองแก ตำบลโพรงมะเดื่อ (ในขณะนั้น) ไปขึ้นกับตำบลหนองงูเหลือม โดยกำหนดเป็นหมู่ที่ 8 (ในขณะนั้น)^[11]
• วันที่ 5 ธันวาคม 2534 ขยายเขตเทศบาลเมืองนครปฐมให้ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบางแขม ตำบลพระประโทน ตำบลสนามจันทร์ ตำบลบ่อพลับ ตำบลนครปฐม ตำบลหนองปากโลง ตำบลลำพยา และตำบลห้วยจรเข้^[12]
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลธรรมศาลา สุขาภิบาลโพรงมะเดื่อ และสุขาภิบาลดอนยายหอม เป็นเทศบาลตำบลธรรมศาลา เทศบาลตำบลโพรงมะเดื่อ และเทศบาลตำบลดอนยายหอมตามลำดับ
• วันที่ 11 พฤศจิกายน 2542 ยกฐานะจากเทศบาลเมืองนครปฐมเป็นเทศบาลนครนครปฐม^[13]

การแบ่งเขตการปกครอง[แก้]

การปกครองส่วนภูมิภาค[แก้]

อำเภอเมืองนครปฐมแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 25 ตำบล 217 หมู่บ้าน ได้แก่

การปกครองส่วนท้องถิ่น[แก้]

ท้องที่อำเภอเมืองนครปฐมประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 28 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลนครนครปฐม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพระปฐมเจดีย์ทั้งตำบล และบางส่วนของตำบลบางแขม ตำบลพระประโทน ตำบลสนามจันทร์ ตำบลบ่อพลับ ตำบลนครปฐม ตำบลหนองปากโลง ตำบลลำพยา และตำบลห้วยจรเข้
• เทศบาลเมืองนครปฐม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนครปฐม (เขตองค์การบริหารส่วนตำบลนครปฐมเดิม)
• เทศบาลเมืองสามควายเผือก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสามควายเผือกทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลดอนยายหอม ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลดอนยายหอม
• เทศบาลตำบลธรรมศาลา ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลธรรมศาลา
• เทศบาลตำบลโพรงมะเดื่อ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลหนองดินแดงและตำบลโพรงมะเดื่อ
• เทศบาลตำบลบ่อพลับ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อพลับ (นอกเขตเทศบาลนครนครปฐม)
• เทศบาลตำบลมาบแค ครอบคลุมพื้นที่ตำบลมาบแคทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางแขม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางแขม (นอกเขตเทศบาลนครนครปฐม)
• องค์การบริหารส่วนตำบลพระประโทน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพระประโทน (นอกเขตเทศบาลนครนครปฐม)
• องค์การบริหารส่วนตำบลธรรมศาลา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลธรรมศาลา (นอกเขตเทศบาลตำบลธรรมศาลา)
• องค์การบริหารส่วนตำบลตาก้อง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตาก้องทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสนามจันทร์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสนามจันทร์ (นอกเขตเทศบาลนครนครปฐม)
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอนยายหอม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนยายหอม (นอกเขตเทศบาลตำบลดอนยายหอม)
• องค์การบริหารส่วนตำบลถนนขาด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลถนนขาดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังตะกู ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังตะกูทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองปากโลง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองปากโลง (นอกเขตเทศบาลนครนครปฐม)
• องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งน้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งน้อยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองดินแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองดินแดง (นอกเขตเทศบาลตำบลโพรงมะเดื่อ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังเย็น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังเย็นทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพรงมะเดื่อ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพรงมะเดื่อ (นอกเขตเทศบาลตำบลโพรงมะเดื่อ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลลำพยา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลลำพยา (นอกเขตเทศบาลนครนครปฐม)
• องค์การบริหารส่วนตำบลสระกะเทียม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระกะเทียมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสวนป่าน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสวนป่านทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยจรเข้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยจรเข้ (นอกเขตเทศบาลนครนครปฐม)
• องค์การบริหารส่วนตำบลทัพหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทัพหลวงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองงูเหลือม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองงูเหลือมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านยาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านยางทั้งตำบล
• “เทศบาลตำบลตาก้อง“